Celtic monety z 2500 lat odkryte w Pilszu: tajny rynek starożytnych

Podczas pięcioletnich wykopalisk w północnej części regionu pilskim archeolodzy z Instytutu Archeologii Akademii Nauk Czeskich natrafili na jedną z największych kolekcji celtyckich monet, które mają już ponad 2 500 lat.

W pierwszym tygodniu października 2025 r., Jan Mařík, dyrektor Instytutu, ogłosił, że zespół pod jego pieczątką zabezpieczył setki złotych i srebrnych Celtic monety, liczne sztabki, biżuterię oraz rzadkie brązowe klamry. "Nie podajemy dokładnych współrzędnych – chcemy chronić miejsce przed nielegalnym poszukiwaniem i wandalizmem" – tłumaczył w oficjalnym oświadczeniu.

Nowe odkrycie w regionie pilskim

Archeolodzy rozpoczęli prace w 2020 r., a ich działania zakończyły się w 2025 r. Dzięki precyzyjnym metodom georadarowym i tradycyjnym technikom wykopalisk, udało się odsłonić warstwę po warstwie pod ziemią. Nie ma tam żadnych śladów stałego osadnictwa – brakuje fundamentów, kominków czy pozostałości budynków mieszkalnych. To zaskoczyło badaczy, którzy początkowo zakładali, że natrafili na starożytną osadę.

Co znaleziono? Skarby celtyckie

Wśród znalezisk wyróżnia się:

• ok. 300 monet złotych i srebrnych, w tym unikatowe egzemplarze z motywami zwierzęcymi, dotąd nieznanymi w środkowej Europie;
• kilkaset fragmentów biżuterii – pierścionki, kolczyki i bransolety z czystego złota;
• odłamki sztabek ze złota i srebra, które według David Danecek, archeologa z Instytutu, mogły służyć jako „waluta” w transakcjach wymiany;
• brązowe sprzączki, bransolety, szpilki oraz figurka konia, prawdopodobnie ofiarna.

Jak podkreślił David Danecek, "te przedmioty mogły odgrywać zarówno funkcję płatniczą, jak i prestiżową – być może były dostarczane pod kontrolą lokalnego władcy".

Interpretacje: tymczasowy rynek czy forteca handlowa?

Brak struktury mieszkalnej oraz różnorodność pochodzenia monet sugeruje, że miejsce mogło pełnić rolę sezonowego targu. Tim Newcomb, dziennikarz Popular Mechanics, zauważa, że "tak duża liczba monet, rozrzucona poza habitatem, wskazuje na miejsce regularnych wymian, a nie stałą osadę".

Niektórzy naukowcy spekulują jednak, że obszar mógł służyć jako magazyn królestwa celtyckiego – punkt kontrolny na szlaku handlowym prowadzącym przez tzw. "szlak bursztynowy". Ten szlak łączył wybrzeża Bałtyku z Rzymem i pozwalał na wymianę bursztynu, złota i wyrobów metalowych.

Konfrontacja z wcześniejszymi znaleziskami w Bohemii

W lipcu 2025 r. archeolodzy prowadzili już duże wykopaliska w pobliżu Hradec Králové, gdzie Tomáš Mangel, profesor Uniwersytetu w Hradcu Králové, odkrył ponad 600 monet i tysiąc elementów biżuterii z okresu 200 lat później niż w Pilszu. To znalezisko pokazało istnienie rozległego ośrodka produkcyjno‑handlowego, który łączył się z szlakiem bursztynowym.

Obecne odkrycie w Pilszu „rozszerza naszą mapę handlu celtyckiego” – podkreśla Museum of Eastern Bohemia, które przechowuje część znalezisk z Hradec Králové.

Co dalej? Badania i wystawy

Najcenniejsze przedmioty pozostają w laboratoriach Instytutu, gdzie trwają analizy chemiczne i datowanie radiowęglowe. Część mniejszych artefaktów już trafiła do Mariánská Týnice, małej wioski znanej z gotyckiego klasztoru Cystersów, gdzie muzeum regionalne przygotowuje specjalną wystawę „Celtowie na szlaku handlowym”.

W najbliższych miesiącach przewidziano kolejne fazy badawcze, w tym poszukiwania dalszych śladów infrastruktury handlowej – drogi, przydrożne kosze i ewentualne stanowiska warsztatowe. Władze regionalne zapewniają, że teren zostanie objęty stałą ochroną archeologiczną.

Kluczowe fakty

• Odkrycie: setki złotych i srebrnych celtyckich monet z ok. 5 wieku p.n.e.
• Miejsce: tajny teren w północnym regionie pilskim, Czechy.
• Główni badacze: Jan Mařík i David Danecek.
• Znaczenie: potwierdzenie istnienia sezonowych rynków celtyckich oraz rozbudowanej sieci szlaku bursztynowego.
• Wystawa: część artefaktów już w muzeum w Mariánská Týnice.